МИНИЙ МУУ НАЙЗУУД

• УНТАЖ СЭРЭХИЙН ХООРОНД ГЭЛДРЭГСДИЙГ СЭРЭЭН СЭНХРҮҮЛМЭЭР БАЙНА, БИ

Хун шувуу шиг сүргээ даган зорилгогүй нисч би чадахгүй
Хуягандаа нуугдах дун шиг амирлангуй байж би чадахгүй
Эзэндээ дөрлөгдсөн адгуус шиг аяар нь дагаж би чадахгүй
Эргээ дагах голын ус шиг голдрилоороо урсч би чадахгүй
Аз түшинэ хэмээн найдаад гараа хумин тайвшрахыг тэвчихгүй
Ам тангаргаасаа няцаж буцсан гөлгөртэй мөр, тохой зэрэгцэхгүй
Ард иргэдээ аргацаан хуурсан арчаагүй түшмэлийг би дэмжихгүй
Амиа хичээн алийгаа алдсан адгийн тэнэгтэй би эвлэрэхгүй
Уруул даван гарах урамгүй үгсийн санг үгүй хийж халмаар байна
Ууж балартсан эрсийн мунхагийн түйтгэрийг үлдэн хөөмөөр байна
Унтаж сэрэхийн хооронд гэлдрэгсдийг сэрээн сэнхрүүлмээр байна
Уулгалах өстөнтэй хорслоор бус уучлалаар эвлэлдэн нэгдмээр байна
Нүгэлт орчлонгийн бусармаг үйлдлийг нухчин дарахыг хүснэ
Нуруугаа бөгтийтөл амьдралд нухлагдсан элбэрэлт эхийг аврахыг хүснэ
Айл гэрийн аз жаргалын үүдийн түлхүүрийг атгуулахыг би хүснэ
Ариун үйлсийн гэгээн зам мөрийг тодруулах анхдагч болохыг хүснэ
Цэлмэг тэнгэрийн наран мэт мандан бадрахыг хүснэ
Цайвалзан гялалзах оддын хүрээлэнд саран мэт гийхийг хүснэ
Угтах ирээдүйгээ бодитойгоор мэдэрч урган өсөхийг хүснэ
Угтаа би гэрэл гэгээтэй бүхний эхлэл байхыг дээдлэн хүснэ

• ТЭНГЭР ШИГ БАЙ

Хамаг бүгдээр чамайг
Харааж нулимж байвч, тэнгэр шиг бай!
Хамгийн сайн хүмүүс гэж
Хашгирч ерөөж байвч, тэнгэр шиг бай!

Тэвчээр барагдаж, нөхөд чинь орхивч
Тэнгэр шигбай, мөнхөд амгалан...
Тэргэнд суулгаж, алтан титэм өмсгөвч
Тэнгэр шиг бай, юу ч болоогүй юм шиг...

Хамгийн хайртай хүн чинь хаяж одсон ч
Хан тэнгэр нурчхаагүй цагт, бүү зов!
Гүтгэж, доромжилж бахаа ганц хангавч
Гүн тэнгэр хэмхрээгүй цагт, бүү ай!

Өвчин зовлонд нэрвэгдэж, тартагтаа тулавч
Өнө мөнхийн тэнгэр шиг бай, чи ялна
Өрөөл бусдад тоогдохоо байж, мартагдавч
Өндөр тэнгэр дээр чинь цэлийж буйг бүү март!

Яг л амьдрал чинь дуусаж, явах замгүй болсон ч
Яадгаан алдалгүй хүлээ, тэнгэр шиг бай!
Яруухан санаа мехөсдөж, хулгай зэлгийд өртсөн ч
Ядмагхан амьтдыг бүү тоо, тэнгэр шиг бай

Олз омог чамд үүдээ хаасан ч тэнгэр шиг бай
Олон түмэн нүүрээ буруулсан ч тэнгэр шиг бай
Одод гялалзаж, наран саран ээлжлэх цагт
Орчлон дээр аавын хүү шантрах ёсгүй!...

Уур омог урин мунхгийг мартаж, тэнгэр шиг бай
Уйтан хорвоогоос илүү гарч, жигүүрээ дэлгэ...
Цөхрөл чамайг багалзуурдаж, цөлийн чоно шиг болгосон ч
Цөс ихтэй хүний үр гэдгээн бүү мартаарай!...

Цорын ганц хүү минь, бас охид минь, хүүхдүүд минь
Цохолж ирэх үйлийн үрээс бүү зугт, бүү ай!...
Хувь заяатай ямагт эвлэрч, тэвчээртэй бай...
Хуучин цагийн мэргэд хүлээж сурсан юм шүү!...

Орох оронгүй болсон цагтаа орчлонг бүхэлд нь олно, чи!
Онцлох нөхөргүй болсон цагтаа , хүнийг бас ойлгоно чи !
Аз жаргал ирнэ гэвч , удалгүй алга болдог юм
Аюул зовлон тохионо гэвч , төдөлгүй арилдаг юм ...

Жамаараа ертөнцөд юм бүхэн өдөр , шөнө шиг ээлжилнэ
Жаргал зовлонгийн алинд ч , мөнх тэнгэр шиг бай !...
Атаатан түмэндээ мууг үйлдэвч , хариуд нь сайныг бүтээ .
Ариун сэтгэлийн нугад буяны цэцэгс дэлгэрдэг юм ...

Ямагт чиний зөв байх албагүй , сайтар тунгаа
Ярьж хэлэх , хөдлөх бүхнээ өерөө хяна , сэтгэ
Хүсэл бүхэн биелэх албагүй , чандалж хорь,
Хүрэхийн эцэсгүй тэнгэр шиг бай, үнэнийг тэмтэр!...

Юм бүхэнд өөрийн цаг буй, сөрөөд нэмэргүй
Юлд атгасан хүн тулаанд хэрэгтэй, хуриманд нэмэргүй
Нохой болохоос нь өмнө гөлгийг хазаж хэмлэдэг юм...
Ноён болохоос нь өмне хөвгүүнийг басаж доромжилдог юм

Самуун дэгдээгчид үйлээн тайван хийг
Сандарч тэвдэх хэрэггүй тэнгэр шиг бай !
Салхи цагаан болохоор бүхнийг хийсгэдэг юм
Саваагүй амьтдын зиндаанд бүү уна !...

Эрх мэдэлтэй хүн хилэнц нүглээс зайлахгүй
Эд баялагтай хүн хүсэл шуналаас хагацахгүй
Ертөнцийн бүх юм хэмжээтэйг бүү март
Ер цагаа болохоор хумхийн тоос шиг сарнина

Энгийн хүн ардад ээлтэй бай, хайртай бай
Элдэв бусармаг явдалд бүү орооцолд!...
Үнэтэй цайтай бүхнээ бусдад өгч сур, бүү харамс
Үүрд оршихгүйн учир тус болох үйл бүтээ!...

Гаднаан ямагт бусдаас доорд бай, даруу бай
Гайхуулах хэрэггүй, дотроон тэнгэр мэт агуу бай!
Үг яриа хэрэггүй газарт харцаараа өгүүлж сур,
Үнэн худлыг ялгах аргагүй цагт бурхандаа залбир!

Өнөөдөр чамайг маргааш бусдыг хуурах хүмүүст
Өөр шигээ бүү итгэ, мөрийг хөөж чигийг барь!...
Хүү минь, хамгийн эцэст хэлэхэд нохой явдлыг дээдэл
Хүлцэн тэвчихээс илүү гавьяаг би мэдэхгүй!...

МИНИЙ УНШИХ СОНСОХ ДУРТАЙ ГАНЦ ШҮЛЭГ।СЭТГЭЛ ГЭГЭЛЗЭЭД НЭГ Л ТОГТОЖ СУУЖ ЧАДАХГҮЙ ҮЕДЭЭ БИ О।ДАШБАЛБАР АГСАНЫ ЭНЭ ШҮЛГИЙГ УНШИЖ ТАЙВШИРДАГ ЮМ ДАА

• АНД МИНЬ ӨӨДРӨГ ЯВААРАЙ!!!

Би олон танилтай хүн। Уг нь танилцсан хүн болгоноо л найз гэж бодож явдаг байлаа. Гэтэл тэдний ихэнхи нь жинхэнэ найзууд байж чадаагүйг хожим мэдсэн. Багтай хуурамч хүмүүсийг найз гэж дотносож явсандаа заримдаа дургүй хүрдэг л юм. Миний амьдралын жаргал зовлон, баяр гунигийг байнга хуваалцаж явдаг Б.Хатанбаатар, Ц.Ганзориг, Г.Амар, М.Дорждэрэм,Б.Өлзийсайхан, П.Анхтуяа, Ж.Цэсэн... гээд л дотны найзууд бий. Би энэ найзуудаараа байнга бахархаж явдаг юм. Найзуудтайгаа хамт сэтгэлээ сэргэтэл яриад суух их гоё байдаг. Б.Хатанбаатар бид хоёр мөн ч олон шөнө “буу” халж нойргүй хоносон доо. Миний дотны найзуудын нэг П.Анхтуяа минь хоёр сар шахамын өмнө гэнэт хөлөө хугалчихлаа. Уг нь яс хугарах сайн гэдэг л дээ. Гэхдээ л харамсамаар зүйл Анхаад минь тохиолдчихлоо. Миний найз ёстой гал цогтой бүсгүй байгаа юм. Эмэгтэй хүнээс гарамгүй дайчин зан ганцхан Анхаагаас л гардаг. Өүлэн эхийн удамт жинхэнэ хатан ухаант бүсгүй гэж би ам бардам Анхаагаа хэлнэ дээ. Анхаа бид хоёр 2002 оноос хойш найзалж байна. “Монгол төрх” сонинд бид хоёр хамт ажиллаж байхдаа танилцаж байлаа. Анхаа бид хоёр зүгээр суухгүй дандаа шинэ зүйл эрэлхийж байдаг юм. Нэг шинэ ажил санаачлахаараа би Анхаа, Өкө хоёртойгоо хамгийн түрүүнд санал бодлоо хуваалцдаг юм. Анхаа дорой занг ёстой үзэн яддаг. Би угийн даруу болохоороо жаахан ичимхий зантай. Энд тэнд арга хэмжээнд оролцохоороо дуугүй л хараад сууж байдаг юм. Харин Анхаа дуулж, бүжиглэж, шүлэг уншиж, алиалж хөгжөөж хуран цугласан хүмүүсийг ёстой байлдан дагуулж өгнө ш дээ. Тэгээд л “-Нарка, Өкө миний хоёр найз гараад ир. Салхийг нь хагалъя. Бид хииморьтой хүмүүс шүү” гээд л тас тас инээдэг юм. Бид хоёр үе үе муудалцанаа. Би зөрүүд болохоороо заримдаа Анхаагийн үгийг сонсохгүй өөрийнхөөрөө дайрна. Энэ үед Өкө “энхийн сахиулагчийн” үүргийг гүйцэтгэнэ ш дээ. Анхаа өөрийгөө ер тоохгүй. Бас л хамаг байдгаа мартан бусдын төлөө гүйчихэнэ. Анхаа хүнийг баян ядуу, ухаантай тэнэг гэж ялгалгүй бүгдтэй нь адилхан харьцаж зовлон жаргалыг нь анхааралтай сонсдог юм. Тэгээд л туслах юмсан гээд уйлаад л гүйгээд байдаг өр нимгэн хүн дээ, миний найз. Би танилцсан цагаасаа хойш Анхааг сэтгэл дундуур явахыг нь хараагүй. Дандаа л инээж бусдыг хөгжөөж явдаг юм. Хэд хоногийн өмнө надруу залгасанаа “Би өөрийгөө их олон найзтай гэж боддог юм ш дээ. Гэтэл яг ингээд өвчин зовлонтой үед л жинхэнэ найзууд үлддэг юм байна. Чи бүдүүн болохоороо яалт ч үгүй миний шигшүүрт үлдээд найз хэвээрээ үлдэж байна даа” гээд нөгөө л цоглог зангаараа тас тас инээж байна лээ. Анхаа хөлнийхөө гипсийг 9 сард авахуулна гэсэн. Тэр болтол л хэвтэх байх даа. Өкө бид хоёр Анхаа дээр очих болгондоо л хурдан ажилдаа ор гэж үглэдэг. Бид хоёр ч Анхаагаараа дутаад ажлаа хийхгүй байгаа юм чинь. Гуниж гутахийг мэддэггүй миний өөдрөг, золбоолог найз удахгүй хөл дээрээ босноо. Босох босохдоо хүчтэй босоорой. Хүүхнүүдийг атаархтал, эрчүүдийг шохоорхтол, бас сэрэл хүсэл, хуял тачаалыг нь зад тавьтал нь дуутайгаар хөл дээрээ босно шүү. Чамд бид итгэж байна. Хөлийг чинь хугалсан ч сэтгэл зүрх, хүсэл мөрөөдөл, зоригийг чинь хугалж мохоож чадахгүй шүү гэж нам гэж найзархдаг “дайснуудад” чинь хэлмээр байна.
АНХАА! МИНИЙ НАЙЗ ӨӨДРӨГ ЯВААРАЙ!

АМЬДРАЛ НАДАД ХАЙРТАЙ БОЛОХООР...

Цэцэрлэгтээ өнгөлөг цэцгээ тарьж, шинэ агаар сэлгэж ажиллаж чадалгүй зуны, намрын саруудыг хэвтэж өнгөрөөсөнд уучлаарай найзууд аа. Гэхдээ энэ миний амьдралын шалгуур байлаа.

Амьдрал надад хайртай болохоороо тэсч гарах даван туулахын хатыг суулгах гэж, гэнэнхэн охиноо хүний муугаас хамгаалан дархлаажуулах гэж өдгөө шалгасаан хэмээн бодож өөрийгөө хурцлан байна.

Хүн гэдэг араатнаас ухаан сэтгэхүйгээрээ илүү баймааж хүний орчлон нартай хуртай наадам цэнгээнтэй хөгжилтэй хурдтай явна. Харин бид заримдаа тэднээс ялгарах оюун ухамсараа араатан сэрэхүйд автуулахаар их аймаар бөгөөд бас гутамшигтай, нийгэм ухраад л .. . байгааг хүмүүс тэр бүр сэхээрч ухаарахгүй нь харамсалтай.

Хүмүүс намайг "ганцаардсан" гэж бодож байгаа ганцхан үйлдэлтэй хэвтрийн гурван сард “Ухаант хүн”- ий номыг уншиж, өнгө будаг, өндөр нам, оюун санаа, ухаан бодол, явдал үйл, сайхан муухай, сайн муугийн чанарыг ялгаж, яагаад араатан сэрэхүйд автан буйг “зөвхөн” ”хувийн амбицид хэт дурламхай” хэмээсэн нэр томъёонд хамрууллаа.

Тийм ээ ганц олдсон хувь заяа, ганц олдсон сэтгэлийн их аз жаргалаа бид зөвхөн эд хөрөнгө, эрх ямба, эрээн мяраан цаасанд идүүлж, мэдүүлж өглөөнөөс үдшийг өнөөдрөөс маргаашийг дүйвээн дунд дайвалзан өнгөрүүлж, түүгээрээ сэтгэл ханамжийн дээдийг эдэлдэг болжээ. Энэ гэхдээ дийлэнхэд бус дундуур дулимаг хэдхэнд л хамаатай аж.

Хүн чанараар амьсгалж, тэр эрчээрээ тэжээгдэж, хооллодог би вээр

Салхинд үл ганхах хад чулуу мэт

Сайн муу үгэнд үл автахыг хичээнэ.

Би ямар их сэтгэлийн хаттай, ямар их гэгээн оршдогоо энэ ахуйд мэдэрч аз жаргал амар амгалангаар цэнэглэгдэнэ.

Ум сайн амгалан орштугай.

Ургасан модонд атаархан хэмлэгч өчүүхэн бэртэгчин хорхой өнөөдрийн наранд үл гандан, маргаашийн салхинд үл ганхлаа ч нөгөөдрийн агаарт дэгдэн одмуй.

Энэ өөрөө амьдралын орших эс оршихуйн хууль бөлгөө. Ухаартугай. Мэдтүгэй. Мандтугай.

Сэтгэлийн өчил ийнхүү шүлгээр урсмуй.....

• Үнэний цэцэг дэлгэрэхээ боливол...

Атаа хорслыг бүү тээ

Алиман хацарт тань зэвхий дааж

Алмай нүд тань зэвэрч харагдана

Эрхлэх дагинасын дуун солгойрч

Эжий бүүвэй эгшиглэхээ болино

Шуналын дөлийг бүү тэтгэ

Шулганах үрсийн инээд хургаж

Шидийн ухаан ариусахаа болино

Гивлүүрт ичимхийг самуун өдөж

Гуа үзэсгэлэнд тань чөтгөр шүглэнэ

Өрөөлийн сайханд бүү хилэгнэ

Өнгөний хорвоо дээлээ сольж

Үнэний цэцэг дэлгэрэхээ болино

Өтөгт санаа ичээндээ биежиж

Үйлийн үр барагдахаа болино

Явдлын сайныг бүү хард даа

Ялгуун саран гийхээ хаяж

Ямаан омог ялаанд үүрлэнэ

Гэгээн сэтгэл нартайд хиртэж

Гэмт бодлууд нүглээр удамшина

Ховын үгсээр бүү зугаац

Хонгор үрсийн жаргал дайжиж

Хожмын өдрүүд амтгүй аргана

Хүн амьтдын оршил ижилсэж

Хүй орчлонгийн зул бөхнө

• Бүсгүй хүний залуу насыг хайрлаарай

Бүсгүй хүний залуу насыг

Бүртийх толбогүй гэгээн хайрлаарай

Бүрхэг тэнгэрийг цэлмээн ариусгах

Бүлээн дулаан агаар юм шүү

Үзэсгэлэнт бүсгүйн залуу насыг

Үүлгүй тэнгэрт нисгэн хайрлаарай

Үнэний хорвоод худлыг дальдраах

Үлэмж төгс шувуу юм шүү

Гоо бүсгүйн залуу насыг

Гундах намаргүй тодхон хайрлаарай

Гунигийн хорвоод өнгө цацраах

Гоолиг туяхан цэцэгс юм шүү

Уран бүсгүйн залуу насыг

Уйдах мөчгүй жаргаан хайрлаарай

Уянгын хорвоод эгшиг нэмэх

Урсгал намуун горхи юм шүү

Эжий бүсгүйн залуу насыг

Эрхмийн дээдэд шүтэн хайрлаарай

Энгүүн хорвоод бүүвэй амилаах

Энэрэл зөөлөн бороо юм шүү

• Гэгээхэн хайр минь

Гэгээхэн дээ миний хайр гэгээхэн

Гэгээхэн дээ миний хайр

Санаанд хурсан зэм цайрам гэгээхэн

Санчиганд хярсан жим дайжим гэгээхэн

Ухаантай даа миний хайр ухаантай

Ухаантай даа миний хайр

Урам амилаан бодол тэтгэх ухаантай

Учиг анирдан сэрэхийг сануулах ухаантай

Сайхан даа миний хайр сайхан

Сайхан даа миний хайр

Жин үдийн хорвоо намбалаг сайхан

Жинтэй үгээр хар үргэм сайхан

Өгөөмөр дөө миний хайр өгөөмөр

Өгөөмөр дөө миний хайр

Өвлийн хүйтэнд дурлан будрах цасан

Өнчин саранг өмөөрөн ханьсах одон

Энхрийхэн дээ миний хайр энхрийхэн

Энхрийхэн дээ миний хайр

Эвий нялх үрийн минь танхил үнэр

Эрхлэн туних дуугүй сүрлэг дүр

Энхрийхэн дээ минй хайр энхрийхэн

Энхрийхэн дээ мийний хайр

/Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн хөгжмийн зохиолч Насанбуянгийн ая/

• Гэргийгээ инээлгээрэй

Авааль сайхан гэргийгээ тормолзуулан инээлгээрэй

Аньсган доороо хурыг сувдруулж

Амраг ханиа хайраар чимээд

Ааш ялдам гэргийгээ тормолзуулан инээлгээрэй инээлгээрэй инээлгээрэй

Авааль сайхан гэргийгээ баясууланхан инээлгээрэй

Ариун сүүний дээжээ өргөөд

Алаг үрдээ хайраа дэлгээд /үрээ хайраа ивээн/

Азын заяа гэргийгээ баясууланхан инээлгээрэй инээлгээрэй инээлгээрэй

Авааль сайхан гэргийгээ жаргууланхан инээлгээрэй

Асар тэнгэрийн солонго наадуулж

Ашдын гэгээ хоймроон дээдлээд

Ааль намбалаг гэргийгээ жаргууланхан инээлгээрэй инээлгээрэй инээлгээрэй

• Шүлгэн хань

Хань шүлэг минь чи уйлахад хамт байж уужралаар ивээдэг

Харц гундан гутархад хамт байж урам асгадаг

Хайр дутан уйдахад хамт байж уярал нэмдэг

Хагсрал сэдэрч ганцаардахад хамт байж сэрэл булаадаг

Шүлэг минь чи хайран дунд хань минь болж хамт амьдарсаан

Шүлэг минь чи буруудахад хамт байж омог дээжилдэг

Шуурган дунд бүдчихэд хамт байж огшоон сөрдөг

Харанхуйн ухаан дунд ижилгүйдээ гэж нигүүсэл хайрладаг

Хайр нийлээгүй залууг орлож амраг минь болдог

Шүлэг минь чи ухаарал дунд хань минь болж хамт амьдарсаан

Шүлэг минь чи уруудахад хамт байж сэрэхийг сануулдаг

Шударгагүйн цээргүйн дунд хамт байж худлыг ичээдэг

Жаргал онгирон агсархад хамт байж зовлонг өмөөрдөг

Жанч халан одоход ч хамт байж тэнгэр мэгшээх

Шүлэг минь чи булшин дээр хань минь болж газар умдаална

Шүлэг минь чи өөдлөхөд хамт байж сэрэмжээр дайлдаг

Шүүлтүүргүй орчлонд хамт байж хүн чанарыг мялаадаг

Эр хүн харц шидэхэд хамт байж эхнэр шигээ өмчилдөг

Эхийн хайрыг дотогш залгиан үрийг минь сургамжилдаг

Шүлэг минь чи бардамнал дунд хань минь болж хамт амьдарсаан

Шүлэг минь чи хулчийхад хамт байж сэтгэл хатамжилдаг

Шөнө шиг бодол харвахад хамт байж анирдан үргээдэг

Оочергүй залуу настай хамт байж золбоог минь чимдэг

Оосоргүй тэнгэрийн доор хамт байж тэнхээг минь торддог

Шүлэг минь чи зоригон дунд хань минь болж хамт амьдарсаан